| Uwaga |
|---|
Indeks:Polski - Regionalizmy kujawskie - Straszewo
Przejdź do nawigacji
Przejdź do wyszukiwania
A
- ady – ależ, przecież
- adyć – już, teraz, zaraz
- adygo – wynoście się (używane do trzody, która weszła w szkodę)
- ajuści – a jakże, jeszcze czego
- akuratny – dokładny
- akuratnie – dokładnie, starannie
- aplegra – odnóżka, szczep rośliny
- a pódziesz ty – wynoś się (używane do trzody, która weszła w szkodę)
B
- babok – strach na wróble, suchy smark w nosie
- baczyć – pilnować
- bania – dynia
- barzy – bardziej
- bebech – brzuch
- bebechy – trzewia, wnętrzności lub pościel
- bebzun – duży brzuch
- bednorz – bednarz
- bekón – bekon
- berbelucha – mętna ciecz, brudna woda
- betón – beton
- bety – pościel
- bez – poza znaczeniem ogólnopolskim również jako zaimek „przez”
- bida – bieda, lub dwukołowy powóz konny
- błóna – błona
- błónd – błąd
- błóndzić – błądzić
- błyndny – błędny
- boba – ciepła zimowa czapka futrzana
- bochynek – bochenek
- boczyć – pilnować
- bodej – bodaj
- bodeśty – bodaj ty, gdzież tam, ależ
- bogać tam – (zwątpienie) czyżby
- bogać – gdzież tam, ależ
- boleoczy – jaskier – roślina zielna z rodziny jaskrowatych
- bolóncy – bolący
- bolónczka – bolączka
- borgować – pożyczać (borgować to także sprzedawać na kredyt {w małym sklepiku – swoim}, na borg, na zeszyt, „na krychę”)
- bożo krówka – biedronka
- bón – bób
- bratowo – bratowa
- brezynt – brezent
- brnónć – brnąć
- bróna – brona
- brónić – bronić
- brónować – bronować
- brónz – brąz
- brónzowy – brązowy
- bryczka – powóz konny
- brynda – denaturat
- bryndka – denaturat
- bómba – bomba
- bómbel – bąbel
- bónk – bąk
- burok – burak
- burtnik – krawężnik
- bymbnić – bębnić
- bymbyn – bęben
C
- całki – cały
- chabatuła – chrust, suche igliwie z gałązkami wykorzystywane na opał
- chachmyncić – czynić coś niejasnym, zwłaszcza celowo; gmatwać, komplikować, lub kłamać
- chachoł – kark, kołnierz
- chałupa – wiejski dom
- charchać – kaszleć, pochrząkiwać
- charchlać – kaszleć, pochrząkiwać
- chechłacz – woreczek z tkaniny. Po wsypaniu do niego cukru wkładany niemowlakowi do ust, jak obecnie smoczek–gryzak
- chechłacz – szczotka do czyszczenia krów
- chechłać – plątać, gmatwać, komplikować
- cherlok – cherlak
- chichrać sie – śmiać się
- chlib – chleb
- chliw – chlew
- chłopok – chłopak
- chmara – dużo, wielka liczba (np. fruwa chmara ptaków)
- chocioż – choć, chociaż
- chodzić po gościach – wybierać się w gościnę, odwiedzać
- chuncwot – łobuz, urwis
- chybotać sie – chwiać się, kołysać się
- chycać – skakać
- chynchy – wertepy, zarośla
- chyntny – chętny
- cielok – cielak, cielę
- ciengiem – ciągle, wciąż
- cióngnik – ciągnik
- cimno – ciemno
- cincie – cięcie
- cingim – ciągle, wciąż, bez przerwy
- cinki – cienki
- cinty – cięty
- cinżki – ciężki
- cinżor – ciężar
- ciń – cień
- ciónć – ciąć
- cióngnónć – ciągnąć
- ciułać – oszczędzać, zbierać, gromadzić
- cknić – tęsknić
- cmyntorz – cmentarz
- coby – aby, żeby
- coroz – coraz
- cómber – comber
- cudok – cudak, dziwak
- cug – prąd powietrza, przeciąg, ciąg w kominie
- cweter – sweter
- cybula – cebula
- cyganić – kłamać
- cykor – strach
- cykoryja – cykoria
- cymboł – cymbał
- cymynt – cement
- cyntrefuga – wirówka do mleka
- cyntryfuga – wirówka do mleka
- cysorz – cesarz
- czekólada – czekolada
- czerwinić – czerwienić
- czerwónka – czerwonka
- czerwóny – czerwony
- czkowka – czkawka
- czort – czart
- czworok – czworak
- czym pryndzy – czym prędzej
- czymu – czemu
- czynsto – często
- czynść – część
Ć
- ćmić – palić papierosa, boleć (dotyczy bolących zębów)
- ćpnąć – rzucić, rzucać
- ćpnónć – rzucić, rzucać
- ćwok – oferma, tępak
D
- dać dyla – uciec
- dalgo – prędzej, dalej
- daliko – daleko
- dekiel – nakrywka
- derektor – dyrektor
- dinks – rzecz o nieokreślonej nazwie
- diobeł – diabeł
- dłuży – dłużej
- dobrodziij – dobrodziej
- dokónd – dokąd
- doktór – doktor, lekarz
- dopiro – dopiero
- dorynczać – doręczać
- dosingnónć – dosięgnąć
- dotónd – dotąd
- downi – dawniej
- dóm – dom
- dómb – dąb
- dónć – dąć
- drewinko – drewienko
- drobka – drabina
- drobniuchny – drobniutki
- dróng – drąg
- drónżyć – drążyć
- dryl – siewnik
- dryntwy – cierpki
- drzaźnić – drażnić
- drzewniany – drewniany
- drzoźnić – drażnić
- drzyć – drżeć
- drzywko – drzewko
- dubeltowy – podwójny
- duga – dźwignia – rodzaj przekładni zamieniającej wielkość obciążenia zewnętrznego na odpowiednią wartość siły napędowej (wzióńć na duge – zastosować dźwignię)
- durch – ciągle
- durszlok – durszlak, cedzak
- dycht – całkiem, zupełnie
- dyć – przecież
- dydek – smoczek, pierś
- dymba – dęba
- dymbina – dębina
- dyncie – dęcie
- dynko – spód jakiegoś naczynia
- dyntka – dętka
- dyrdymoły – dyrdymały, bzdury, brednie
- dyszcz – deszcz
- dzie – gdzie
- dziesińć – dziesięć
- dziewińć – dziewięć
- dzil – część, porcja (np. porcja drobiowa)
- dziminga – pokarm przeżuwany przez przeżuwacze (krowy, owce itp.)
- dzinka – dzięki
- dzinki – dzięki
- dziń – dzień
- dzisiej – dzisiaj
- dziwolóng – dziwoląg
- dzylówka – zelówka
E
- ej – słuchaj, zwróć na mnie uwagę
- elekstryka – elektryka
F
- facjatka – mieszkalne lub pomieszczenie na poddaszu
- fajerka – krążek od pieca
- fanga – cios
- farfocle – mętna zawiesina lub osad
- fasa – zbiornik, cysterna do wody
- febra – gorączka
- fest – mocno, porządnie
- filcok – zimowy but ze skóry lub gumy z cholewami z filcu
- flacha – butla
- flanca – sadzonka
- flancować – sadzić sadzonki (rozsadę)
- flaszka – butelka
- flejowaty – niechlujny
- folgować – zwalniać opóźniać, odciążać, ulżyć
- framuga – ościeżnica
- fufajka – kufajka, waciak – ciepły ubiór wierzchni w formie grubej pikowanej kurtki chroniący przed mrozem i chłodem. Szyty głównie na watolinie.
- fuga – spoina w murze
- fumfel – gówniarz,kumpel, smark
- furmanka – powóz konny
- furt – ciągle
- futer – pasza
- futrować – karmić zwierzęta domowe
- fyrtel – wyznaczony (ograniczony) rejon, część jakiegoś terenu
G
- gable – widły do ziemniaków, buraków
- gadzina – pies, zwierzę
- galanty – dość duży
- galańcie – dość dużo
- gałgan – rozrabiaka, urwis
- gały – oczy
- ganek – weranda
- gapa – ptak z rodziny krukowatych, jak kruk, gawron, wrona
- garować – leżeć w łóżku, spać
- gderać – marudzić, nie speszyć się
- giglać – łaskotać
- gira – noga
- glaca – łysina
- glajda – osoba niechlujna
- glanc – połysk, polewa, lukier
- glancpapir – papier ścierny
- glindzić – ględzić
- glizda – glista lub dżdżownica
- gluba – smarki z nosa
- glubka – mirabelka (rodzaj śliwki)
- głómb – głupi (głąb)
- głymboko – głęboko
- gniść – gnieść
- gnot – kość
- godać – mówić
- golorz – fryzjer
- golnónć – wypić
- gołómb – gołąb
- gora – ognisko na polu
- gorónco – gorąco
- goróncy – gorący
- gorzy – gorzej
- gospodorz – gospodarz
- gościniec – zarówno droga jak i zajazd, karczma
- gónić sie – mieć ruję (krowa ma ruję)
- góra – strych (do góry – na górze, piętrze)
- górol – góral
- gracka – motyka
- graczka – motyka
- grajcarek – korkociąg
- gramolić sie – wchodzić nieporadnie gdzieś, na coś
- grdyka – krtań
- grobki – grabki
- gryfel – rdzeń ołówka
- grynzowiny – fusy od herbaty i kawy
- grzebiń – grzebień
- grzynda – grzęda
- gulorz – indyk
- guła – indyczka, również guła – niezdarna, niezaradna kobieta
- gumioki – kalosze
- gutalina – pasta do butów
- guz – żeliwo
- guzdrać – robić coś w bardzo wolnym tempie, np. ubierać się bardzo powoli
- guzdrzyć sie – robić coś w bardzo wolnym tempie, np. ubierać się bardzo powoli
- gwiozda – gwiazda
- gymba – twarz
- gynsi – gęsi
- gynś – gęś
- gzić sie – uciekać w panice przed owadami – gzami (krowa się gzi)
- gzik – twarożek ze śmietaną i dodatkami (koper zielony szczypiorek)
- gzub – dzieciak
H
- haczyk – poza ogólnopolskim hakiem, również pogrzebacz
- hajcować – palić się
- hajtnónć sie – ożenić się, wyjść za mąż
- halbka – pół litra wódki
- heklować – szydełkować, robić na szydełku
- heklówka – szydełko (do ręcznych robótek)
- hok – hak
- hoczyk – haczyk, pogrzebacz
- huby – pagórki, teren poza wsią, odległe gospodarstwo
- hybel – strug, hebel
- hyblować – heblować
- hybotać sie – chwiać się, kołysać się
- hycel – łowca psów
I
J
- jabko – jabłko
- jadaczka – gęba, usta
- jagniok – jagnię
- jak bóndź – jak bądź
- jak noleży – jak należy
- je – jest
- jednaki – jednakowy
- jedyn – jeden
- jedynaście – jedenaście
- jedynok – jedynak
- jeno – tylko
- ji, jeji – jej
- jińczyć – jęczeć
- jo – ja, tak
- jucha – krew
- jupa – wierzchnie okrycie, bluza, kurtka
- jupka – wierzchnie okrycie, bluza, kurtka
K
- kabza – torba na pieniędze, kieszeń
- kachel – kafel element pieca kaflowego
- kachlok – piec kaflowy
- kaczoki – kaczęta, małe kaczki
- kaczór – kaczor
- kajet – zeszyt
- kalika – kaleka
- kalindorz – kalendarz
- kałdón – gruby brzuch
- kaminniok – kamienny garnek do mleka, śmietany
- kamiń – kamień
- kamloty – kamienie
- kana – duża bańka na mleko
- kanka – mała bańka na mleko
- kaniflorek – materiał wybuchowy używany przez młodzież w Wielkanoc do wykonywania wybuchów za pomocą tzw. kluczy („strzelanie z kluczy”)
- kanoł – kanał
- kantówka – krawędziak
- kapka – odrobina
- karmelki – cukierki
- katana – wierzchnie okrycie, marynarka, bluza, kurtka
- kawalóndek – kawałek, odrobinka
- każdzen – każdy
- kiecka – suknia
- kierda – locha, maciora, wieprz
- kierdy – plotki
- kieszyń – kieszeń
- kilnia – kielnia
- kipa – niedopałek papierosa
- klofta – coś dużego i ciężkiego albo duży kawał drewna
- kista – skrzynia
- kiszka – poza ogólnopolskim znaczeniem, kaszanka
- kiszónka – kiszonka
- kiżenka – maselnica przyrząd do robienia masła
- klamoty – graty, różne
- klara – światło
- klinczyć – klęczeć
- klipa – nazwa gry regionalnej
- klómb – klomb
- kluk – pogardliwie nos
- klumpy – buty z drewnianymi spodami
- kluszczonka – woda po gotowaniu makaronu lub klusek
- kłaki – włosy
- kłómb – kłąb
- kłymbek – kłębek
- kłymbiasty – kłębiasty
- kłymbowisko – kłębowisko
- knoty – chłosta
- knyp – nóż
- knypek – mały nóż do pielęgnacji (skrobania)stóp
- kobita – kobieta, żona
- kokoszka – młoda kura
- kole – obok, przy
- kolejorz – kolejarz
- kolibka – kolebka
- kolinda – kolęda
- kolonialka – sklep spożywczy
- kolónia – kolonia
- kołnirz – kołnierz
- kopanka – misa do wyrabiania ciasta na chleb
- kopnónć – kopnąć
- koprowina – miedź
- kopystka – drewniana łyżka
- koróna – korona
- korzónek – korzonek
- korónka – koronka
- korzyń – korzeń
- kotlorz – kotlarz
- kowol – kowal
- kozieł – kozioł, nazwa gry regionalnej
- kozok – kozak
- kómbajn – kombajn
- kómin – komin
- kóminiorz – kominiarz
- kómitet – komitet
- kómoda – komoda
- kómpać – kąpać
- kómpas – kompas
- kómpót – kompot
- kómu – komu
- kómuna – komuna
- kómynda – komenda
- kómyndant – komendant
- kónduktor – konduktor
- kónica – kłonica
- kóniec – koniec
- kóniecznie – koniecznie
- kónopie – konopie
- kónkól – kąkol
- kóntuar – kontuar
- kóń – koń
- kóński – koński
- krajrzoga – piła tarczowa
- krakowiok – krakowiak
- krydyns – kredens
- krowiniec – krowieniec
- krócy – krócej
- króng, kryngu – krąg, kręgu
- krukiewka – uchwyt, rączka drewniana (np. przy stylisku kosy)
- krużowaty – człowiek z kręconymi włosami
- krychane kartofle – tłuczone ziemniaki, puree
- kryda – kreda
- kryncić – kręcić
- kryncynie – kręcenie
- kryska – kreska
- krystek – okrągły piecyk stalowy, lub żeliwny na węgiel
- krzan – chrzan
- krzesny – ojciec chrzestny
- kściny – chrzciny
- krzok – krzak
- krzymiń – krzemień
- Krzyżok – Krzyżak
- krzyżok – krzyżak
- ksinga – księga
- ksingorz – księgarz
- ksinżyc – księżyc
- ksiónżka – książka
- ksióndz – ksiądz
- któryndy bóndź – którędy bądź
- któryndy – którędy
- kubaba – ziele angielskie
- kuch – wytłoki przy produkcji oleju
- kuchnia – piec do gotowania
- kuchorz – kucharz
- kuchynka – kuchenka
- kuchynny – kuchenny
- kuczer – woźnica, furman
- kuć – poza ogólnopolskim znaczeniem, również kłuć
- kufa – beczkowóz
- kufajka – waciak – ciepły ubiór wierzchni w formie grubej pikowanej kurtki chroniący przed mrozem i chłodem. Szyty głównie na watolinie.
- Kujawiok – Kujawiak
- kujawiok – kujawiak
- kulosy – nogi
- kómbinacja – kombinacja
- kómbinerki – kombinerki, szczypce płaskie
- kumoszka – kuma
- kumoter – kum
- kupywać – kupować
- kurak – kogut
- kurczok – kurczak
- kurok – kogut
- kurynda – forma przekazywania wiadomości (obwieszczenia) z domu do domu funkcjonująca kiedyś na wsi
- kutwa – złośliwiec, skąpiec
- kwarta – litrowy garnuszek metalowy z jednym uchem
- kworta – litrowy garnuszek metalowy z jednym uchem
- kwiczyć – kwiczeć
- kwiot – kwiat
- kwiotuszek – kwiatuszek
- kyndzior – kędzior
L
- laba – wypoczynek przyjemność
- laczki – papcie, obuwie domowe bez pięty
- lafirynda – kobieta wyzywająco ubrana
- latosi – tegoroczny
- latoś – w tym roku
- latowy – letni
- latówka – letni wychów bydła na zlecenie
- leberka – wątrobianka (od niem. Leber – wątroba)
- lecić – lecieć
- lekciejszy – lżejszy
- leloch – pieszczoch, maminsynek
- lelija – lilia
- lepi – lepiej
- letki – lekki
- letkie – płuca świni
- leźć – iść, łazić
- licki – cugle, lejce (do powożenia koni)
- likarstwo – lekarstwo
- listowy – listonosz
- liść bobkowy – liść laurowy
- liter – litr
- litkup – zwyczaj zapijania dobitego targu, uczta lub wódka fundowana przez nabywcę
- lofer – łazęga, powsinoga, człowiek który nie może usiedzieć w domu
- lofrować – lenić się, włóczyć,łazikować
- lorbas – kawał chłopa, urwis, duży chuligan
- lotać – latać, biegać, marnować czas, obijać się, tracić czas, wałkonić się, bumelować
- lufcik – małe, dodatkowe okienko w dużym oknie
- luj – chuligan, łobuz
- lujówka – kaszkiet, czapka z daszkiem
- lumpy – niechlujne ubrania
- luntrus – łobuz, nicpoń
Ł
- łata, szmata
- łazynga – wędrowiec, powsinoga
- łechtać– łaskotać
- łynty – łodygi ziemniaków
- łobiod – obiad
- łoblotany – obeznany w jakiejś dziedzinie
- łobstalować – zamówić, zarezerwować
- łodebrać – odebrać
- łod – od
- łogónek – kolejka (w sklepie)
- łokónek – okonek, mały okoń
- łołówek – ołówek
- łoński rok – zeszły rok
- łopciónć – obciąć
- łornół – szybko pobiegł, szybko ruszył z miejsca
- łowca – owca
- łón – on
- łóna – ona
- łónka – łąka
- łynciny – łodygi ziemniaków
- łyngol – o kimś wysokim
- łynty – łodygi ziemniaków
- łyskać sie – błyskać się
M
- machorka – tytoń do fajki
- maciek – żołądek
- maciora – locha
- majsel – przecinak
- maluda – maluch, małe dziecko
- marmulada – marmolada
- mónczka – krochmal
- mónczkować – krochmalić
- merta – mirt
- meter – metr
- mglić – mdlić, nudzić (od nudności)
- miałki – sypki, płytki
- mić cykora – bać się
- mić dryg – mieć do czegoś predyspozycje, uzdolnienie
- mić – mieć
- miesiónc – miesiąc
- milión – milion
- mindzy – między
- minso – mięso
- minszać – mieszać
- minta – mięta
- mintówka – miętówka
- mintus – miętus
- miszkać – mieszkać
- miszkanie – mieszkanie
- mizdrzyć sie – przymilać się
- mliczarnia – mleczarnia
- mliczornia – mleczarnia
- mliczorz – mleczarz
- mliko – mleko
- młodzie – drożdże
- młócarnia – młocarnia
- młynorz – młynarz
- młynorzowo – młynarzowa
- mni – mniej
- mnijszy – mniejszy
- mnożynie – mnożenie
- mocni – mocniej
- mocorz – mocarz
- modre – ultramaryna – środek do płukania tkanin
- modrok – bławatek chaber
- modrokowy – niebieski
- modrzyć – barwić ultramaryną – środkiem do płukania tkanin
- moknónć – moknąć
- mordynga – mordęga
- mosióndz – mosiądz
- motopómpa – motopompa
- motór – motor, silnik spalinowy lub elektryczny, motocykl
- móm – mam
- mómynt – moment
- mónczka – krochmal
- móndry – mądry
- Móngolia – Mongolia
- Móngoł – Mongoł
- mónka – mąka
- mónż – mąż
- mrożóny – mrożony
- muchómór – muchomor
- mudzić – marudzić, zajmować niepotrzebnie czas, tracić czas
- mulorz – murarz
- musowo – koniecznie
- mutra – nakrętka
- muzykanty – orkiestra
- mycka – czapka
- mylinie – mielenie
- myndel – mędel
- mynka – męka
- mynski – męski
- myntny – mętny
- myślić – myśleć
N
- na – weź, proszę, daję ci
- na barana – nieść inną osobę na plecach
- na chybcika – wykonywać coś szybko, niedokładnie
- na gorónco – na gorąca
- na podoryndziu – na podorędziu
- na poprzyk – na poprzek
- na potym – na potem
- na późnij – na później
- na pryndce – naprędce
- na przedej – na sprzedaż
- na przestrzoł – naprzestrzał
- na przybość – bez skarpet
- na rymby – włożyć odzież na odwrotną stronę
- na sprzedoż – na sprzedaż
- na szage – na ukos, ukos ( wg mnie: na skróty)
- na trzyźwo – na trzeźwo
- na wirzchu – na wierzchu
- nabożyństwo – nabożeństwo
- nacincie – nacięcie
- nacióngać – naciągać
- nacirać – nacierać
- nacisnónć – nacisnąć
- nacychować – zaznaczyć, wytrasować
- nad ranym – nad ranem
- nadarymnie – nadaremnie
- nadónsany – nadąsany
- nadónżyć – nadążyć
- nadusić – nacisnąć
- nadwyrynżyć – nadwerenżyć
- nadynty – nadęty
- nagónka – nagonka
- najóńć – nająć
- najpszód – najpierw
- naleźć – znaleźć
- naliwać – nalewać
- naliwka – nalewka
- namkónć sie – przesunąć się, usunąć się np. z przejścia
- namolny – natrętny
- naobkoło – dookoła, naokoło
- napinty – napięty
- napity – pijany
- napómknónć – napomknąć
- naprowdy – naprawdę
- napynd – napęd
- narościć (kokoszka narościła sie) – osiągnąć dojrzałość przez kurę, (młoda kura zniosła pierwsze jajko)
- naroz – naraz, nagle
- naryncze – naręcze
- narzeczóno – narzeczona
- narzóndzać – cerować, naprawiać odzież
- narzykać – narzekać
- narzyndzie – narzędzie
- nasinie – nasienie
- nasioć – nasiać
- natynżoć – natężać
- nawiónzka – nawiązka
- nawiźć – nawieźć
- nawlic – nawlec
- nawożynie – nawożenie
- nazad – do tyłu (komenda dla konia)
- nazod – do tyłu (komenda dla konia)
- naźryć – nażreć
- niecirpióncy – nicierpiący
- niedołynga – niedołęga
- nieoczyszczóny – nieoczyszczony
- nietopyrz – nietoperz
- nima – nie ma
- Nimcy – Niemcy
- Nimiec – Niemiec
- Nimka – Niemka
- no – tak (w przypadku odpowiedzi)
- norać sie – brudzić się
- nygus – leń
- nyncić – nęcić
- nyndza – nędza
- nyndzorz – nędzarz
- nynkać – nękać
O
- obaczyć – zobaczyć
- obalić – przewrócić
- obcyngi – cęgi, obcęgi
- obicać – obiecać
- objinty – objęty
- obirać – obierać
- oblic – oblec
- oblotany – światowy, obeznany w jakiejś dziedzinie
- oblyc sie – ubrać się
- obłuczyć – założyć (pościel, ubranie)
- oboczyć – zobaczyć
- obointny – obojętny
- obowiónzek – obowiązek
- obrok – pasza dla konia
- obróńca – obrońca
- obstalować – zamówić, złożyć zmówienie
- obtoknónć – opłukać naczynie w wodzie
- obzorgować – postarać się o coś
- obżyrać – obżerać
- ochyndorzyć – doprowadzić z grubsza do porządku
- ociec – ojciec
- ocinżały – ociężały
- ocióngać – obciągać
- ocirać – ocierać
- odbirać – obierać
- odciónć – odciąć
- odginty – odgięty
- odgiónć – odgiąć
- odkluczyć – otworzyć zamknięty zamek (niem. aufschließen)
- odrómbać – odrąbać
- odrynczny – odręczny
- odsicz – odsiecz
- odsłónić – odsłonić
- odsónczyć – odsączyć
- odstómpić – odstąpić
- odstympstwo – odstępstwo
- odświntny – odświętny
- ofuknónć – obrazić się, zripostować
- ogacić – ocieplić przed mrozem
- ogiń – ogień
- oglóndać – oglądać
- okinko – okienko
- okłodka – okładka
- okóń – okoń
- okróngły – okrągły
- okrónżynie – okrążenie
- okryng – okręg
- okryngowy – okręgowy
- okrynt – okręt
- okulory – okulary
- opliść – opleść
- oprzóntać – oprzątać
- oprzynt – oprzęt
- oprzytómnić – oprzytomnieć
- opuchninty – opuchnięty
- opuchnónć – opuchnąć
- orintować – orientować
- orka na zogón – orka zagon(orka na zimę)
- oryndować – orędować
- oryndzie – orędzie
- orynż – oręż
- osim – osiem
- osimdziesiónt – osiemdziesiąt
- osióngnincie – osiągnięcie
- osióngnónć – osiągnąć
- osiónść – osiąść
- oskarżóny – oskarżony
- osławióny – osławiony
- ospa – śruta (pasza dla zwierząt)
- osprzynt – osprzęt
- ostać – zostać
- ostrzóny – ostrzony
- ostrzynie – ostrzenie
- oswojóny – oswojony
- ośmiokóntny – ośmiokątny
- ośmiomiesinczny – ośmiomiesięczny
- ośmiopintrowy – ośmiopiętrowy
- ośmioprocyntowy – ośmioprocentowy
- otrymby – otręby
- otwirać – otwierać
- owczorz – owczarz
- ozimbinie – oziębienie
- ozorgować – zamówić
- ożeszty – Ach ty (wyrażenie złości)
- ożynić – ożenić
- ożywinie – ożywienie
Ó
P
- pajda – gruba skiba chleba
- pajónk – pająk
- pałónk – pałąk
- pamintać – pamiętać
- pamińć – pamięć
- panujóncy – panujący
- papiros – papieros
- papirówka – papierówka
- paplina – topola
- patefón – patefon
- patyk – kojec w chlewie
- pazłotko – cynfolia, folia aluminiowa
- pelić – pleć
- pepłać – brudzić
- pieczora – pieczara
- pieczorka – pieczarka
- pieczyntować – pieczętować
- pieczyń – pieczeń
- pielić – pleć
- piełun – piołun
- pierduśnica – plotkara
- pierdziołka – owoc dzikiej gruszki
- pierdałka – owoc dzikiej gruszki
- pierón – pieron
- pierściónek – pierścionek
- pijok – pijak
- pijowka – pijawka
- pikny – piękny
- pindrzyć sie – upiększać się
- pindurynda – bieluń dziędzierzawa (Datura stramonium L.) – gatunek rośliny (chwastu) jednorocznej, silnie trującej
- pinióndz – pieniądz
- pinióndze – pieniądze
- pinkny – piękny
- pinta – pięta
- pintro – piętro
- pintrowy – piętrowy
- piń – pień
- pińciolotka – pięciolatka
- pińciopintrowy – pięciopiętrowy
- pińcioprocyntowy – pięcioprocentowy
- pińć – pięć
- pińćset – pięćset
- pińść – pięść
- pioch – piach
- pioć – piać
- piosek – piasek
- piosynka – piosenka
- pión – pion
- piónć – piąć
- pióntka – piątka
- pirożek – pierożek
- piróg – pieróg
- pirszy – pierwszy
- pirszyństwo – pierszeństwo
- pirwyj – wczesniej
- pirze – pierze
- pirzyna – pierzyna
- pisorz – pisarz
- piszczołka – piszczałka
- plaski – płaski
- plómba – plomba
- plón – plon
- plónować – plonować
- płaczóncy – płaczący
- po czymu – po ile
- po wiela – po ile
- pochrymptać – uciąć coś nierówno, niestarannie
- pocióng – pociąg
- pocirz – pacierz
- poczóntek – początek
- poczyć – paczyć
- poczynstunek – poczęstunek
- podbirać – obrywać bulwy ziemniaka nie wyrywając krzaka
- poddziesiónto – drugie śniadanie
- podleczóny – podleczony
- podliwać – podlewać
- podług – według
- podobiństwo – podobieństwo
- podstymp – podstęp
- podstymplować – podstęplować
- podwieczorek – posiłek w porze (po)południowej, lunch
- podwolać sie – zalecać się
- podwyrko – podwórze
- podwyrek – podwórze
- poincie – pojęcie
- pointny – pojętny
- polić – palić
- polipa – polepa, sufit (technologia wykonywania sufitu lub ściany stosowana w chatach)
- połknónć – połknąć
- pomindzy – pomiędzy
- pomocny – osoba umiejąca pomóc
- porómbać – porąbać
- porómbany – niespełna rozumu (porąbany czyli głupi, durny)
- portki – spodnie
- poryncz – poręcz
- porynczny – ergonomiczny, wygdny, dopasowany do osoby
- porzónny – porządny
- posiasny – ergonomiczny, wygdny, dopasowany do osoby
- postrónek – postronek
- postymp – postęp
- postympek – postępek
- postympowy – postępowy
- pośrupać – poszczerbić, obić, postrzępić
- potolać – wygnieść, wydeptać łan zboża
- potym – potem
- potynga – potęga
- powróz – sznur, linka
- pozbadnónć – pozbaść, wejść komuś na głowę
- pólik – policzek
- pómidór – pomidor
- pómnik – pomnik
- pómpa – pompa
- pónczek – pączek
- póńczocha – pończocha
- procynt – procent
- prostokónt – prostokąt
- proszczok – prosię
- prónd – prąd
- próżny – pusty
- pryndki – prędki
- pryndko – prędko
- przebirać – przebierać, selekcjonować
- przebrać – zwichnąć podczas pracy (np. rękę, palec, nogę)
- przecie – przecież
- przedać – sprzedać
- przednówek – okres przed żniwami
- przekónska – przekąska
- przepełnióny – przepełniony
- przerażóny – przerażony
- przerómbać – przerąbać
- przerymbel – przerębla
- przesiónkanie – przesiąkanie
- przesiónknónć – przesiąknąć
- przesónd – przesąd
- prześciradło – prześcieradło
- prześwicać – przeświecać
- prześwietlinie – prześwietlenie
- przetrejbować – zmielić ziarno, przemielić
- przewalić – przewrócić
- przewalić sie – przewrócić się
- przezimbinie – przeziębienie
- przeznaczynie – przeznaczenie
- przybość – chodzić na boso, lub w butach bez skarpet
- przycheftować – tymczasowo przymocować, lekko przybić
- przychówek – młode zwierzęta
- przyincie – przyjęcie
- przyjóńć – przyjąć
- przylepka – piętka chleba
- przyndza – przędza
- przysinga – przysięga
- przysingać – przysięgać
- przysiónc – przysiąc
- przysiónść – przysiąść
- przyspieszynie – przyspieszenie
- przystympny – przystympny
- przytympióny – przytępiony
- przywiźć – przywieźć
- przywlic – przywlec
- przywyknónć – przywyknąć
- przyzimny – przyziemny
- pszynica – pszenica
- pszynny – pszenny
- ptok – ptak
- pucowaty –pulchny
- pugilares – portfel, etui
- puszorek – uprząż konia
- pyda – laga, bicz
- pylić – pleć
- pympek – pępek
- pynchyrz – pęcherz
- pynczek – pęczek
- pynczok – pęczak
- pyndzel – pędzel
- pyndzić – pędzić
- pyndzlować – pędzlować
- pynkać – pękać
- pynkaty – pękaty
- pynknónć – pęknąć
- pyntać sie – pętać się
R
- rachować – liczyć
- raczy – raczej
- rakorz – rakarz
- raszpel – pilnik zgrubny
- rechotać – śmiać się głośno, rubasznie
- rechtać sie – mieć ruję (maciora ma ruję)
- reizen tasza – torba podrózna
- rejón – rejon
- rejwach – zamieszanie, szum, zgiełk
- robok, (roboki) – robak, (osobiniki z rodziny dżdżownicowatych, owadów, gąsiennice)
- roboszek – robaczek
- roguzie – pałka szerokolistna (Typha latifolia L.), nazywana również rogożą
- rojber – psotny chłopiec
- rosnóńć – rosnąć
- roz – raz
- rozbirać – rozbierać
- rozchemłany – rozpięty pod szyją
- rozmaite – różne
- rozrucać – rozrzucać
- rozwininty – rozwinięty
- rozwydrzóny – rozwydrzony
- rozwydrzynie – rozwydzrzenie
- rozżalóny – rozżalony
- rómbać – rąbać
- rómbek – rąbek
- rónczka – rączka
- róndel – rondel
- ruk cuk – szybko, błyskawicznie
- rychli – wcześniej
- rychło – wcześnie
- rychtować – szykować
- rychtyk – w porządku:, akurat, czyżby (w przypadku pytania)
- rychtyg – w porządku:, akurat, czyżby (w przypadku pytania)
- rydel – daszek czapki
- rymorz – rymarz
- ryncznie – ręcznie
- ryncznik – ręcznik
- rynczny – ręczny
- rynczyć – ręczyć
- rynka – ręka
- rynkow – rękaw
- ryptura – przepuklina
- rzaga – piła do cięcia drewna
- rzeszoto – sito
- rzeźbiorz – rzeźbiarz
- rzeżucha – roślina podobna do trawy z ostrymi brzegami liści
- rzodki – rzadki
- rzoga – piła, piłka
- rzogować – piłować albo głośno chrapać
- rzoszka – piła do drewna
- rzónd – rząd
- rzóndowy – rządowy
- rzóndzić – rządzić
- ryczka – stołek, małe krzesełko
- rzympolić – rzępolić
- rzynsa – rzęsa
- rżnincie – rżnięcie
- rżnóńć – rżnąć
S
- sagan – ciężki garnek kuchenny, gar
- saganek – garnek kuchenny
- sekulory – okulary
- sieknónć – uderzyć
- siekocz – narzędzie z ostrzem z blachy wygiętym w kształcie litery „S” osadzonym na trzonku służące do rozdrabniania ziemniaków na karmę dla świń
- siła – dużo
- siora – siostra
- siw – siew
- skarpyty – skarpety
- skarupy – naczynia fajansowe, ceramiczne, porcelanowe
- sklep – piwnica, ziemianka do przechowywania płodów rolnych okopowych
- skopowina – baranina
- skorupy – naczynia ceramiczne
- skrzeki – skwarki
- skworki – skwarki, szpyrki
- słóma – słoma
- smaka – apetyt
- smary – chłosta
- smeja – gotowane otręby, gotowana śruta jako pasza dla zwierząt
- smela – gotowane otręby, gotowana śruta jako pasza dla zwierząt
- smrodyna – czeremcha
- sodzowka – staw
- sóm – są
- sómsiek – sąsiek, część stodoły przeznaczona do składowania zboża, siana, słomy
- sprawunki – zakupy
- sprzedajta – sprzedajcie
- stalować – zamawiać, regulować zegar
- statki – naczynia kuchenne
- steczka – dróżka, ścieżka
- stelmach – stolarz
- stołek – krzesło
- stołowy – pokój – jadalnia
- stróna – strona
- strugać kartofle – obierać ziemniaki
- strychołek – osełka do kosy
- stuf – kubek matalowy
- stufiok – kubek matalowy
- suchoty – gruźlica
- sumitować sie – tłumaczyć się
- suszynie – suszenie
- swołocz – człowiek podły
- syr – ser
- szablok fasola
- szabrować – kraść
- szaga – ukos
- szajerek – budynek gospodarczy do przechowywania drewna
- szak – oczywiście, przecież
- szak – wyraz stosowany na końcu zdania pytającego, odpowiednik znaku zapytania
- szak? – czy tak? prawda?
- szczun – gówniarz, dzieciak
- szczupok – szczupak
- szfung – sprawność, zręczność
- szkarpyta – skarpeta
- szkita – noga
- szkity – nogi
- szkloki – twarde cukierki, landryny
- szkrab – dziecko
- szmaja – człowiek leworęczny
- szmajba – koło pasowe
- szmalec – smalec
- szmania – człowiek leworęczny
- szmania – mańkut, człowiek leworęczny
- szmolec – smalec
- szmuglować – oszukiwać, przemycać, spekulować
- szmyrgiel – szlifierka
- szpec – ktoś obeznany w jakiejś dziedzinie albo cwaniak
- szperać – szukać, myszkować
- szpilorek – przebijak, szydło szewskie
- szpyrać – szukać, myszkować
- sztelwaga – okuty, drewniany element z zaczepami, do którego przymocowuje się orczyki, przyczepiony do przedniej części wozu konnego albo narzędzia rolniczego; orczyca
- sztrykować – robić na drutach coś z wełny (niem. stricken – robić na drutach)
- szturchać – trącać
- sztyga – kopka zboża lub lnu
- szudrać sie – drapać się
- szukać sie – bawić się w chowanego
- szundy – drewniane nosidło do wody
- szut – miał węglowy, coś drobnego (niem. Schutt – gruz, miał)
- szwargotać – mówić, mówić po niemiecku
- szwejcować – spawać
- szwotoły – strzępy, podarta odzież, podarte tkaniny
- szwung – pęd, chęć, szybkość
- szwyndać sie – wałęsać się, chodzić bez celu
- szypa – łopata
Ś
- ślipia – oczy
- ślungwa – niezdara, łamaga
- śpik – skroń, lub ciemiączko u niemowlęcia
- śrubsztok – imadło
- śrutować – mleć zboże
- świintojanki – porzeczki (ale nie czarne) (niem. Johannisbeere – porzeczka)
- świniok – świniak
T
- tamój – tam
- tachać – nosić, zwykle coś ponad siły
- taradajka – bryczka, zwykle dwukołowa, bez resorów
- tartajstwo – dziadowstwo
- tasak – maczeta do ogławiania buraków
- taśtać – razić prądem
- tedy – wtedy
- toć – ależ, przecież
- tolać sie – tarzać się (np. w sianie, lub w łanie zboża)
- tregry – dwuteowniki stalowe
- trepy – drewniaki
- trotuar – chodnik
- trowa – trawa
- tuk – szpik kostny
- tutej – tutaj
- tutka – torebka papierowa
- tyncza – tęcza
- tyrać – ciężko pracować
U
- ubrechtać – ubrudzić się, uśmiać się
- ukrychać – rozdrobnić gotowane ziemniaki
- ulingołka – owoc dzikiej gruszki
- ulinić – wykręcić piszczałkę, zsuwając korę z pręta (gałęzi) wierzbowego
- umorusać – tarzać, wytarzać, ubrudzić* usiąść się – usiąść (niem. sich setzen)
- unorać sie – wybrudzić się
- uskromnić – posprzątać
- usłuchany – posłuszny
- uzorgować – postarać się
W
- wajcha – dźwignia, przekładnia (niem. Weiche – bok koński, zwrotnica)
- wartołka – bąk – zabawka
- waserwaga – poziomnica
- wej – patrz, zobacz
- welbunek – strop
- westka – kamizelka (niem. Weste)
- wew – w
- wiater – wiatr
- wiela – dużo
- wiewielga – wilga
- wirzch – wierzch
- wita – wiecie
- włóczyć – bronować
- winkiel – róg (niem. Winkel – kąt prosty)
- winkszy – większy
- wiónzać – wiązać
- wnyki – chłosta
- wodnity – wodnisty, sposób tworzenia przymiotników np. pyry mogą być wodnite lub mączyte – ziemniaki mogą być wodniste lub mączyste (zawierać dużo skrobi)
- wóntpia – wnętrzności
- wóntroba – wątroba
- wóntróbka – wątróbka
- wtrynić – wepchnąć coś gdzieś z trudem, wmówić coś komuś
- wtrynić sie – wepchnąć się
- wuja – wujek, stryjek, ale też żartobliwy zwrot do kogoś
- wyglóndać – wyglądać, oczekiwać
- wygogolony – wydekoltowany
- wyjść z klary – odsłonić
- wyngiel – węgiel
- wynorać sie – wybrudzic się
- wypiordek – wulgarnie karzeł, knypek, konus, kurdupel, wyskrobek, ostatnie dziecko starszych rodziców
- wyrko – łóżko
- wyro – łóżko
- wyrychtować – naprawić, doprowadzić do porządku, uporządkować
- wyszki – coś wyżej, wejść na wyszki – wejść np. na drabinę, mebel
- wysztafirowany – wystrojony
- wziónć – wziąć
Z
- za pazuchóm – pod ubraniem, schować coś pod koszulą
- zabirać – zabierać
- zabolić – zaboleć
- zachrypnónć – zachrypnąć
- zachyncić – zachęcić
- zachynta – zachęta
- zacietrzewióny – zacietrzewiony
- zacincie – zacięcie
- zacióng – zaciąg
- zaciónżyć – zaciążyć
- zaciónżyć – zaciążyć
- zacyrować – zacerować
- zaczónć – zacząć
- zaczónć – zacząć
- zaczóntek – zaczątek
- zadónć – zadąć
- zadrasnónć – zadrasnąć
- zadzirać – zadzierać
- zaglóndać – zaglądać
- zainty – zajęty
- zajónć – zająć
- zajónknónć – zająknąć
- zajrzyć – zajrzeć
- zajzajer – kwas solny
- zaklincie – zaklęcie
- zakluczyć – zamknąć na klucz (niem. verschließen)
- zakorzynić – zakorzenić
- zakón – zakon
- zakónnica – zakonnica
- zakónnik – zakonnik
- zakónska – zakąska
- zakóntek – zakątek
- zakóńczyć – zakończyć
- zakrynt – zakręt
- zakryntka – zakrętka
- zalónc się – zaląc się
- zalónżek – zalążek
- zamudzać – przeszkadzać, zabierać czas
- zaś – później, potem
- zawarty – zamknięty
- zawdy – zawsze
- zdziebołko – trochę, troszeczkę
- zdziebko – trochę, troszeczkę
- zebuć – zdjąć buty
- zeblyc – zdjąć ubranie
- zezuć sie – zdjąć buty
- zgnity – zgniły
- zielazo – żelazo
- zielazny – żelazny
- zielsko – chwast
- zimia – ziemia
- zimne nóżki – galareta z mięsa
- ziorko – ziarnko
- zlyźć – zleźć, zejść
- zmudzić – zmarnować czas
- znorowić sie – przyzwyczaić się, być natrętnym
- zoboczyć – zobaczyć
- zocirka – zacierka
- zocny – zacny
- zogón – zagon
- zoinczy – zajęczy
- zorgować – robić zapasy
- zorgowny – zaradny
- zwiónzany – związany
- zydelek – małe krzesło
Ź
Ż
- żgajek – maluch, maluda
- żgajka – ryba ciernik (Gasterosteus aculeatus)
- żóna – żona
- żónaty – żonaty
- żóndło – żądlo
- żupon – kubrak coś ala kamizelka
- żuponek– kubraczek
- żyjóncy – żyjący
- żylatyna – żelatyna
- żylok – żylak
- żympolić – grać miernie na instrumencie muzycznym
- żynić – żenić
- żyr – karma dla zwierząt
Zobacz też:
- Indeks:Polski - Regionalizmy kujawskie - okolice Strzelna i Kruszwicy
- Indeks:Regionalizmy kujawskie - Straszewo - rzeczowniki
- Indeks:Regionalizmy kujawskie - Straszewo - czasowniki
- Indeks:Regionalizmy kujawskie - Straszewo - liczebniki
- Indeks:Polski - Regionalizmy kujawskie - Straszewo - przysłowia
- Gwara kujawska w Wikipedii
- Straszewo (województwo kujawsko–pomorskie) w Wikipedii
- Język polski w Wikipedii