| Uwaga |
|---|
Aneks:Przysłowia polskie - zwierzęta
Przejdź do nawigacji
Przejdź do wyszukiwania
| Polskie przysłowia na:
A Ą B C Ć D E Ę F G H I J K L Ł M N Ń O Ó P R S Ś T U W Y Z Ź Ż ~ wg tematu |
baran
- baran bojaźliwy, choć ma wielkie rogi
- cudzy baran kruchy, a swój żylasty
- drży na baranie wełna, kiedy owce strzygą
- jeszcze skóra na baranie, a już rzeźnik pije na nię
- z jednego barana dwóch skór nie drą
bóbr
bydło
- co wolno książęciu, tego nie wolno bydlęciu
- cudze bydło dojniejsze
- styczeń, styczeń wszystko studzi – ziemię, bydło, ludzi
byk
- bogatemu to i byk się ocieli
- byk w oborze, deszcz na dworze
- jeden byka doi, drugi sito podstawia
- wołu do rzeźnika, a krowę do byka
- zamienić byka na indyka
cielę
- biada dómowi, kaj ciele rozkazuje wołowi
- ciele mele ogonem miele
- głupiego wilka i cielęta liżą
- jaje dzisiejsze, chleb wczorajszy, cielę sześciniedzielne, a wino łońskie najlepsze
- każda krowa swoje cielę liże
- krowa cielę kocha i zadek mu liże
- kto nie beczał cielęciem, wołem ryczeć nie będzie
- kto ma szczęście, temu i wół cielę urodzi
- lepsze cielęta niż woły
- nie pamięta wół, jak cielęciem był / nie pamiętał wół, jak cielęciem był
- niemiła księdzu ofiara, idź cielę do obory / niemiła księdzu ofiara, pójdź cielę do obory
- nim pastuch się skwapi, wilk cielę załapi
- po tłuste cielę i do domu trafią, a chudego i na targu nie kupią
- pokorne cielę dwie matki ssie
- w lutym wody wiele, w lecie głodne i cielę / w lutym wody wiele – w lecie głodne nawet cielę
- więcej cieląt w jatkach bywa niż starych wołów
- wzięli diabli krowę, niech biorą i cielę / wzięli diabli krowę, niech wezmą i cielę
- zapomniał wół, jak cielęciem był / zapomniał wół, kiedy cielęciem był
gronostaj
- biały gronostaj na błocie nie siada
- gronostaj w błocie się nie tara
- u góry gronostaje, a u dołu nie dostaje / z przodu gronostaje, a z tyłu nie dostaje
komar
- jeśli kret w listopadzie jeszcze późno ryje, na Nowy Rok komar wpadnie w bryję
- mały komar, a przecież guz po nim
- póty komar koło głowy brzęczy, póki niedźwiedź łapy nie podniesie
koń
- adwokat niech głowę, a koń niech ma nogi
- baba z wozu, koniom lżej
- bardziej się tego lęka, niż bosy koń gołoledzi
- bez końskiego ogona nic skrzypek nie dokona
- biały koń albo bardzo dobry, albo pies
- biały z czarną skórą ponad wszystkie konie górą
- choroba przybywa na koniu, a odchodzi piechotą
- co było, to było, a ty ciągnij, kobyło
- co koń, to nie świnia
- cudzemu koniowi, cudzej żonie, cudzemu psu nie dowierzaj
- daj koniowi obiad, śniadanie i słomy w bród na posłanie
- darowanemu koniowi w zęby się nie zagląda
- dobry koń jest połowicą zdrowia ludzkiego
- dobry koń to i w błocie pociągnie
- gdyby koń o swej sile wiedział, żaden by na nim nie siedział
- gdy pogłaszczesz konia worem, to ci pójdzie krokiem sporym
- gdzie koń nie zdoła, tam osioł pociągnie
- głodny, że zjadłby konia z kopytami
- i koń nad siłę nie skoczy
- i w sto koni nie dogoni
- jak dasz koniom jeść, tak cię będą wieźć
- jak koń żelaza nie czuje, to furmanowi zad pokazuje
- jak spaść, to z wysokiego konia
- jaki jeździec, taki koń
- jakoby ci na konia oklep mieli siadać, co nie umieli siedząc, tylko leżąc jadać
- jarmark i wesele koń pamięta cztery niedziele
- jechawszy milę, postój z koniem chwilę; ujechawszy trzy, czoła mu potrzyj; ujechawszy sześć, dajże mu jeść
- kiedy ginąć, to od dobrej kuli, a kiedy spaść z konia, to z dobrego
- kiedy osioł poczuje ból, prześcignie konia
- kogo razi kobiety i konia wada byle jaka nie będzie miał w stajni konia ni w łóżku kociaka
- konia bez odmiany oddać, z jedną sobie chować, z dwiema przyjacielowi, z trzema nieprzyjacielowi, a ze czterema przedać
- konia chudego, pachołka obdartego, niewiastę pijaną trudno zalecać
- konia i niewiasty z wszelkimi cnotami trudno dostać
- konia kują, żaba nogę podstawia / konia kują, a żaba nogę podstawia / koniowi nogę kują, a żaba swojej nadstawia
- konia nie bij, sługi nie lżyj, żony nie drażnij, chceszli mieć z nich statek
- konia tanio nie ceń, króla o mało nie proś
- konia urodziwego więcej do powinności głaskaniem przywiedziesz niż biciem
- konia z narowem, chłopa z uporem, żony z niewstydem bodaj nikt nie miał
- konia z rzędem temu, co tego dokona!
- kontent, jakby go kto na sto koni wsadził
- koń bosy na lód, but dziurawy na błoto, tępa siekiera na drwa – niebezpieczni są
- koń by się uśmiał
- koń cisawo-pleśniawy rycerzom szczęśliwy
- koń gdy parska i pierdzi, to o zdrowiu twierdzi, gdy bździ budzi i poziewa, śmierci się spodziewa
- koń lubi owies, a sęp padlinę
- koń ma być czuły, nóg pewnych i gęby wolnej
- koń ma cztery nogi i też się potknie
- koń ma dużą głowę, niech się martwi
- koń, panna i wino wielkiego ochędóstwa potrzebują
- koń póki młody to bryka, a na starość utyka
- koń siwy, chart płowy, ptak biały – częściej dobre trafiają się
- koń stworzon ku bieganiu, jak ptak ku lataniu (sic!)
- koń turecki, chłop mazurski, czapka magierka, szabla węgierka
- koń zapracował – osioł zjadł
- koń żłobu, a nie żłób konia szuka
- kto bywa na koniu, ten bywa i pod koniem
- kto sieje tatarkę, ma żonę Barbarkę, a koniami orze, tego żal się, Boże (sic!)
- lach bez konia jak ciało bez duszy
- lepiej siedzieć u stołu jak na koniu
- lżej iść przy koniu, lżej za wozem biegnąć
- łaska pańska na pstrym koniu jeździ
- milej patrzeć, gdy dziewka na koniu harcuje, niż kiedy gonionego z goleńcem tańcuje
- młody koń w pieniądze idzie, a stary z pieniędzmi
- na koniu jedzie, a konia szuka
- na koniu, co się cofa, jechać niebezpiecznie
- na stycznie i lute trzeba mieć konie kute
- na święty Jerzy nie trzeba koniom owsa
- na święty Jerzy rosa, nie trzeba koniom owsa
- największe szczęście w świecie na końskim leży grzbiecie
- nie daj Boże konia leczyć, bo na leczonym źle jeździć
- nie każdy rów koń przeskoczy
- nie poganiaj konia biczem, tylko owsem
- nie zmienia się koni podczas przeprawy przez rzekę
- od rzemyczka do koniczka
- osioł konia nie spłodzi
- osioł medytuje – koń je
- pańskie oko konia tuczy
- piękniej, gdy dziewka jedzie na koniu z sajdakiem, niż kiedy się ociągnie ciasnym inderakiem
- płot trzy lata, kot trzy płoty, koń trzy koty
- po nieśmiałym jeźdźcu konia, a śmiały mężu wdowy szkoda dostawać
- prawdę fałszując, konia narowiąc, cnotę szkalując, żalem się płaci
- siano inaczej pachnie koniom, niż zakochanym
- słowo się rzekło, kobyłka u płota
- szable w dłoń i na koń!
- szalony bowiem kto by chciał koniowi piętkami odwierzgnąć, a psu zębami się odgryźć
- szczęśliwy, jakby go kto na sto koni wsadził
- święty Marcin na białym koniu jedzie
- trzy lata – płot, trzy płoty – kot, trzy koty – koń, trzy konie – człek, to jeden wiek
- włos kobiety dalej pociągnie niż cztery siwe konie
- znać się jak łyse konie
kot
- brać koty w leszczoty
- brzydzi się jak kot sadłem
- chłop mowny a kot łowny, z głodu nie zemrą
- chociaż masz dobrego kota, jednak cię po śmierci myszy zjedzą
- dalej kot trzaśnie, niźli mysz skoczy
- dla kota za dużo, dla psa za mało
- dusi kot myszy zawsze po swojemu
- dwaj być nie mogą, dwaj koci w jednym worku, bez zwady
- dybie na to jak kot na mysz
- gadałby kotek, ale język krotek
- garniec mleka napełniony dobrze ma być przed kotką strzeżony
- gdy kota nie ma, myszy harcują
- głaszczesz ty kota skórę, a on ogon w górę
- im kot starszy, tym ogon twardszy
- jadłby kot ryby, ale nie chce ogona moczyć
- jak kota nie ma, to myszy biegają
- jak kota nie ma, to myszy harcują
- jeden kot stada myszy się nie boi
- każdy kot w nocy czarny
- kot jajka nie zniesie
- kot jeszcze na ognisku
- kot kotkę okaleczył, kot kotkę będzie leczył
- kot lubi śmietankę, koza majeranek
- kot myszy nie niecha, liszka kur, a wilk owiec
- kot nie koło jednej dziury siada
- kot niełowny, mąż niemowny – jednako się mają
- kot niełowny, chłop niemowny – obadwaj łapę liżą
- kot niełowny i chłop niemowny często głodny
- kot się myje, będą goście
- kot śpiący myszy nie wychwyta (kaszub. kot śpiący meszy nie chwata)
- kot tak długo ze sznurkiem igra, aż mu się uprzykrzy
- kot w rękawiczkach myszy nie złapie
- kot z domu – myszy na pokój
- kot z domu – myszy na stół
- kot za sadłem, chłop za jadłem, wilk za padłem
- kot zawsze na cztery łapy spadnie
- kot zawsze spada na cztery łapy
- kota łasownego i smyka domownego – nie upilnuje
- kota na myszy, na zające charta
- kotka i żona niech siedzi doma
- kotu żart, a myszce śmierć
- kto ma kocie oczy, ten widzi i w nocy
- lepiej kotu na ognisku, niżeli psu na wiórzysku
- łów sobie kotku
- miarą kocie, idzie o cię
- musiał kota zabić
- myszy tańcują, gdy kota nie czują
- najlepiej cicho siedzieć sobie w jamie, ani być z kotem, ani przeciw kotu
- nie ciągnij kota za ogon, to cię nie zadrapie
- nie dla psa kiełbasa, nie dla kota szperka
- nie igraj, kotku, z niedźwiedziem
- nie każdy kot łowny
- nie wierz kotkowi, choćby księdzem został
- nie zawsze kotowi zapusty
- nie żartuj kotka z psem
- oblizuje się jak kot od mleka
- ostatni ten kot, co przy jednej dziurze siedzi
- panie kocie, idzie o cię
- pierwsze koty za płoty
- płot trzy lata, kot trzy płoty, koń trzy koty
- póty kot miauczy, póki szperki nie zje, a potem się oblizuje
- przy jednej dziurze kot zdechnie
- raduje się jak kot myszą
- schował pazurki, jak kot przy kominie
- starego kocura nie trzeba uczyć myszy chwytać
- stąd kot, a stąd jednorożec
- śpi dusza jak kot w kapuście
- trafi się czasem, chociaż dobrze łowi, upuścić wróbla staremu kotowi
- w marcu koty, w kwietniu psy, a dopiero w maju my
- w nocy wszystkie koty są czarne
- wara kocie, idzie o cię
- wie kot, czyje sadło zjadł
- z tym kot rad mieszka w zgodzie, kto mu się da lizać po brodzie
- za wiele na kota gleń
- zaraz panie, tylko kotka wstanie
- zjadłaby go kotka przez noc
- znać kota po pazurach
- zwąchał kot kiełbasę, a nie zwąchał kija
- żeby myszy kota nie znały, toby się niczego nie bały
koza
- choćby koza biała – byle posag miała
- drze koza łozę, a wilk drze kozę
- gdyby kózka nie skakała, toby nóżki nie złamała
- jak kozie pomagali, to jej ogon urwali
- koza wrzosu, bocian żaby, a żaba błota szuka
- lepiej z mądrym kozy paść niż z głupim w karty grać
- mysz w pudle, noga w szczudle, Rusin w radzie, koza w sadzie, wszystko nic nie warte
- na pochyłe drzewo, to i kozy skaczą / na pochyłe drzewo, to i koza wskoczy / wlezie
- przyjdzie koza do woza / przyszła koza do woza
- raz kozie śmierć
- stara koza i na wilka ma sposób
- wysoki jak brzoza, a głupi jak koza
kret
- jak we wrześniu krety kopią po nizinach, będzie wietrzno, ale lekka zima
- jeśli kret w listopadzie jeszcze późno ryje, na Nowy Rok komar wpadnie w bryję
krowa
- baby do chłopa, a krowy do żłobu nie trzeba pędzić ani na łańcuchu wieść
- daj krowie w żłobie, ona da i tobie
- dobra krowa chłopu dzieci chowa
- krowa, która dużo ryczy, mało mleka daje
- kto cielicy nie uchowa, ten się krową nie nacieszy
- kto ma morgi, krowy, świnie – tego głód i bieda minie
- kto ma morgi, krowy, świnie, tego zawsze głód ominie
- niejednemu wojna jest jak krowa dojna
- biada temu domowi, gdzie dobodzie krowa bykowi
- tylko krowa nigdy nie zmienia swoich poglądów
- w jatce wszystkie krowy są woły
- wołu do rzeźnika, a krowę do byka
- wygląda jak wyjęty krowie z gardła
- wzięli diabli krowę, niech biorą i cielę
- wzięli diabli krowę, niech wezmą i cielę
- żeby się napić mleka, nie trzeba od razu kupować krowy
lew
lis
- chciałby mieć z jednego lisa dwie skóry
- gonią lisa nie dla mięsa, ale dla skóry
- i lisa zaniosą w końcu do futrzarza
- po śmierci lisa kury nie płaczą
- umrze lis, a skóra zostanie
małpa
- kto lusterko małpom daje, sam się taką małpą staje
- małpa zawsze będzie małpą, choćby i w jedwabiu
- Polak jak małpa: co ujrzy, to chce mieć
mól
mucha
- choćby kucharz i muchę warzył, urwie skrzydło dla siebie
- choremu i mucha zawadzi
- człowiek śpi, a fortuna muchy ogania
- dobra psu i mucha kiedy głodny
- dobra psu mucha, a matiasowi płotka
- gdy idziesz zabijać muchę, nie zabieraj ze sobą armaty
- lgnie jak mucha do miodu
- kręci się jak mucha w ukropie
- mieć muchy w nosie
- mucha w drogim olejku – łyżka dziegciu w beczce miodu
- muchy są to pszczoły diabła
- nie otwieraj gęby, bo ci mucha wpadnie
- rusza się jak mucha w smole
- siedziałby jak mucha na gównie
- z armatą na muchę
muł
mysz
- bezpieczne myszy biegają, gdy kota doma nie mają (sic!)
- biedny jak mysz kościelna
- myszy dokazują, gdy kota nie czują
- gdy kota myszy nie czują, śmiało sobie tańcują
- gdy kota nie ma, myszy harcują
- gdzie czuje kota, tam mysz nie chrobota
- góra urodziła mysz
- jeszcze się na to i myszy nie gonią
- kiedy się myszka naje, to jej się pszenica gorzka być zdaje
- króla Popiela myszy zjadły
- myszy tam nie bywają, gdzie o zbożu nie znają
- myszy, myszy, która słyszy; która głucha niech nie słucha
- mysz w pudle, noga w szczudle, Rusin w radzie, koza w sadzie, wszystko nic nie warte
- na świętego Franciszka szuka ziarnek w polu myszka
- siedzi cicho jak mysz pod miotłą
- wpadła mysz do paści, wpadł do sieci zając
- żeby myszy kota nie znały, toby się niczego nie bały
niedźwiedź
- jeszcze niedźwiedź w lesie, a już skórę targują
- niedźwiedzia, gdy przemożesz, za nos wodzić możesz
- póty komar koło głowy brzęczy, póki niedźwiedź łapy nie podniesie
nietoperz
osioł
- chłop głupi jak osioł, chytry jak diabeł
- gdzie koń nie zdoła, tam osioł pociągnie
- kiedy osioł poczuje ból, prześcignie konia
- koń zapracował – osioł zjadł
- osiołkowi w żłoby dano, w jeden owies, w drugi siano
- osioł konia nie spłodzi
- osioł medytuje – koń je
- osioł osłu, a świni podoba się świnia
- osioł pozostanie osłem, choćbyś nań włożył złotą uzdę i siodło
- osioł złotem obładowany ujdzie między pany
- szkoda mydła na oślą głowę
- szlachcic bez sławy jest osioł prawy
owca
- bydło i owce lubią manowce
- drży na baranie wełna, kiedy owce strzygą
- i wilk syty, i owca cała
- jaki pasterz, taka i owczarnia
- jedna owca parszywa całe stado zarazi
- kto ma owce – ten ma, co chce
- nie za to przecież wilka biją, że szary, lecz za to, że owcę zjadł
- póki świat światem, wilk owcy nie będzie bratem
- chodzić jak błędna owca
pająk
pchła
pies
- choć pies się dąsa, to nie zawsze kąsa
- daj psu spokój, pies ci da dwa
- delikatny jak francuski piesek
- dobra psu i mucha
- dobry człowiek psa nie drażni
- gdzie jedna kość, a dwa brytany – tam pokój nie znany
- gromada psów – śmierć zająca
- jak pies je, to nie szczeka
- jak pies je, to nie szczeka, bo mu miska ucieka
- jak się chce psa uderzyć, kij się znajdzie
- każdemu psu kość luba
- kto nie słucha ojca, matki, ten posłucha psiej skóry
- kto pana kocha, ten i psa jego głaszcze
- kto ze psy lega, ten z pchłami wstaje
- lubić jak psy dziada w ciasnej ulicy
- na biednego zawsze psy szczekają
- najgorszy ten pies, co kąsa milczkiem
- nie dla psa kiełbasa
- nie dla psa kiełbasa, nie dla kota spyrka
- nie dla psa kiełbasa, nie dla prosiąt miód
- nie jednemu psu Burek na imię
- nie rzucaj kości między psy
- ostatnich gryzą psy
- pies, co bardzo szczeka, nie bardzo kąsa
- pies dobry stoi za hajduka
- pies na kości leży, sam nie je i drugiemu nie da
- pies na paździerzu nie leży i drugiemu nie da
- pies nie wraca tam, gdzie mu raz dobrze skórę obito
- pies ogrodnika – sam nie zje i drugiemu nie da
- przyjdzie na psa mróz
- psie głosy nie idą w niebiosy
- psy szczekają, karawana idzie dalej
- pusto, że nawet pies z kulawą nogą nie zajrzy
- smakuje mi to – jak psu zboże
- strzeż się psa milczącego i spokojnej wody
- szczekający pies nie gryzie
- szkoda psu białego chleba
- tanio kupisz, psom wyrzucisz / tanie kupisz, psom wyrzucisz
- użył sobie… jak pies na mrozie!
- w marcu koty, w kwietniu psy, a dopiero w maju my
- wyżeł znajduje, ogar goni
- z jedynaka jak nie pies, to sobaka
- zdechły pies nie kąsa
pszczoła
- gdy pszczoły lub żaby poruszają się przed Najświętszej Marii Zwiastowaniem, wiosna będzie mokra
- kto ma pszczoły i klacze, ten na biedę nigdy nie płacze
- kto ma pszczoły, ten ma miód, kto ma dzieci, ten ma smród
- nie darmo u pszczoły żądło, a cierń u róży
- nie dla tego miód, kto się boi pszczół
- nie dokuczaj pszczole, bo żądłem ukole
ptaki
- co ptakiem z gęby wyleci, wołem nazad nie wciągniesz
- kiedy ptaki w styczniu śpiewają, to im w maju dzioby zamarzają
- nie złapie ptaka ten, co siecią potrząsa
- nieostrożny ptak prędko w sidła wpadnie
- ptaka po pierzu, wilka po sierści, a z mowy człowieka poznasz
- ptaki nie sieją ani orzą, a też żyją
- sowa, gdy z gniazda wyleci, wszyscy na nią ptacy biją
- zły to ptak co swoje gniazdo kala
bażant
bocian
- gdzie bocian na gnieździe siedzi, tam piorun nie uderzy
- gdzie bocian, tam pokój
- gdy na święty Józef bociek przybędzie, to już śniegu nie będzie
- jak na święty Józef bocian przyleci, to na skrzydłach resztki śniegu przynosi
- jeśli bociany do Michała zostały, nie będzie mrozów przez grudzień cały
- koza wrzosu, bocian żaby, a żaba błota szuka
- na jednej łące wół patrzy trawy, a bocian żaby
- na świętego Franciszka zielenią się łany i ze swego zimowiska wracają bociany
- na święty Wojciech zniesie jajko bociek
- powiedziały bociany niedobre są zmiany
cietrzew
drozd
dudek
dzięcioł
gęś
- dobre pierze, niezła też gęś
- dogadywali się jak gęś z prosięciem
- dwie baby i jedna gęś – gotowy jarmark
- dwie gęsie, trzy niewieście, już ci jarmark w mieście / trzy gęsi, dwie niewieście uczyniły jarmark w mieście
- gdy gęś dzika w marcu przybywa, ciepła wiosna bywa
- gdy na świętą Barbarę gęś chodzi po lodzie, to Boże Narodzenie będzie po wodzie / gdy w świętą Barbarę gęś chodzi po lodzie, to Boże Narodzenie będzie po wodzie
- gdy w świętą Barbarę gęś po stawie chodzi, w Boże Narodzenie pływać po nim się godzi
- gęsi Rzym ocaliły, a złodzieja zgubiły
- gęś zazdrości, gdy orzeł buja
- kiedy w Gromniczną gęś chodzi po wodzie, to będzie na Wielkanoc chodzić po lodzie
- kura sąsiada jest zawsze tłustsza niźli własna gęś
- na Katarzynę gęś po wodzie, Boże Narodzenie po lodzie
- na Marcina gęś do komina
- nad bażanta gęś wolę, kiedy on w lesie, a ta na stole
- nie jeden orzeł z gęsią cudzołożył
- ważywszy na gęś, na pieprz żałuje
- wesele Marcina: gęś i dzban wina
gołąb
indyk
- indyk myślał o niedzieli, a w sobotę łeb mu ścięli / myślał indyk o niedzieli, a w sobotę łeb mu ścieli
- zamienić byka na indyka
jaskółka
- jaskółka i pszczółka lata, znakiem wiosny to dla świata
- jastrząb i jaskółka w parze nie chodzą
- jedna jaskółka nie czyni lata, nie czyni miasta jedna chata
- jedna jaskółka wiosny nie czyni
- kiedy się jaskółka zniża, deszcz się do nas zbliża
- mówiły jaskółki, że niedobre spółki / powiedziały jaskółki, że niedobre są spółki
- nie wszystkie ptaki jaskółkami
jastrząb
- jastrząb i jaskółka w parze nie chodzą
- rzadko ten jastrząb kuropatwę schwyci, który się za całym ugania stadem
kaczka
- cóż święty Józef zniesie? Kaczka pierwsze jaja zniesie
- przyjdzie święta Weronika, zniesie jajka kaczka dzika
kogut i kura
- ani kura za darmo nie gdacze
- bez koguta także świta
- cackają się z nim jak kura z jajem
- daj kurze grzędę, a ona: wyżej siędę
- dla dwóch kogutów za mało miejsca na jednym gnoju
- dobry kogut nie tyje
- gdzie kogut nie pieje, tam się źle dzieje
- gdzie kura gdacze, tam kogut milczy
- głodny jak młynarska kura
- grosz do grosza, a będzie kokosza
- jajko mądrzejsze od kury
- jeszcze tego nie było, żeby jajko kurę uczyło
- każdy kogut na swych śmieciach śmielszy
- kogut myślał o niedzieli, a w sobotę łeb ucięli
- kogut pieje, pogoda się chwieje / kur pieje, pogoda się chwieje
- kogut pieje na grzędzie, jak było, tak będzie
- kura sąsiada jest zawsze tłustsza niźli własna gęś
- kuracji, co dużo gdacze, zwykle mało jajek niesie
- lepiej w domu groch, kapusta niż na wojnie kura tłusta
- lepsze dziś jajko, niż jutro kokosza
- ma rozum tam, gdzie kura jajo
- mędrsze jaje niż kura
- na świętego Andrzeja kurom w polu nadzieja
- nie rade kury na wesele, ale muszą
- nie zabija się kury znoszącej złote jajka
- nosi się jak kura z jajem
- pisać jak kura pazurem
- po śmierci lisa kury nie płaczą
- rządzi się jak kogut na gnoju
- siedzieć jak kura na jajach
- słabe w gosposi nadzieje, gdy śpi, jak kogut pieje
- trafiło się… jak ślepej kurze ziarno
- trafiło się ślepej kurze ziarno (gw. wydarzyło się ślepy kurze ziorko)
- zna się na tym jak kura na jajach
- skrobie jak kura pazurem
- z kim szczęście na ukos, i kury nań gdaczą
- źle tam się dzieje, kędy kura pieje
- źle się tam dzieje, kędy kokosz pieje
kruk
- gdzie ścierwo, tam się kruki gromadzą
- gniewa kruka czarna wrona, a sam czarny jak i ona
- kruk krukowi brat, lecz zazdrosny swat
- kruk krukowi oka nie wykole
- lichy to kruk, co zdobycz z rąk wypuszcza
- na kogo kruki, na tego i wrony
- nie pomoże krukowi mydło ani umarłemu kadzidło
- od starych kruków młode uczą się krakać
kukułka
- gdy kukułka kuka w maju, spodziewaj się urodzaju
- gdy kukułka zakuka na suchy las, to będzie głodny czas, a gdy w zielonym gaju, spodziewaj się urodzaju / gdy kukułka zakuka na goły las, to będzie głodny czas, a gdy w zielonym gaju, spodziewaj się urodzaju
- gdy kukułka na Jakuba kuka, w stodole będzie posucha
- nie wtenczas się pastucha szuka, kiedy kukułka zakuka
- nocna gżegżółka zawsze dzienną przekuka
kuropatwa
- rzadko ten jastrząb kuropatwę schwyci, który się za całym ugania stadem
- w styczniu łów łatwy na kuropatwy
orzeł
- dwóch orłów razem się nie gnieździ
- gdzie orzeł mówi, niech wrony zamilczą
- gęś zazdrości, gdy orzeł buja
- lepszy dzięcioł w ręku niż orzeł na sęku
- na orłowym gnieździe zorleje i sowa
- nie polezie orzeł w gówna
- nie jeden orzeł z gęsią cudzołożył
- orła można po locie poznać
- orła wrona nie pokona
- pisklę orła będzie orłem, pisklę wrony – wroną
- prawda górą lata jak orzeł
pisklę
pliszka
- każda pliszka swój ogon chwali
- każda pliszka swój ogonek chwali
- na świętego Franciszka odlatuje pliszka (4 X)
- na świętego Franciszka przylatuje pliszka (2 IV)
- gdy przyjdzie Agnieszka, rozbije ogonem lód pliszka (21 I)
- gdy przyjdzie święta Agnieszka, przebije lód ogonem pliszka (21 I)
przepiórka
sęp
sikora
skowronek
słowik
sokół
- choćby kto świat obszedł kołem, nie będzie z sowy sokołem
- gdzie lata sokół, nie latać tam sowie
- każdy bierze swoją sowę za sokoła
- lepszy wróbel w ręku niż sokół na sęku
- nie urodzi sowa sokoła
- sowa, choćby pod niebiosa latała, sokołem nie będzie
- sowy z sokołem w jeden rząd nie włożysz
sowa
- choćby kto świat obszedł kołem, nie będzie z sowy sokołem
- gdzie lata sokół, nie latać tam sowie
- każdy bierze swoją sowę za sokoła
- kiedy sowa zjastrzębieje, wyżej od sokoła lata
- na orłowym gnieździe zorleje i sowa
- nie urodzi sowa sokoła
- słońca nie doleci sowa
- sowa huczy, choć jej nikt nie uczy
- sowa na dachu kwili, komuś umrzeć po chwili
- sowa, choćby pod niebiosa latała, sokołem nie będzie
- sowa, gdy z gniazda wyleci, wszyscy na nią ptacy biją
- sowa, mądra głowa
- sowy z sokołem w jeden rząd nie włożysz
sójka
szpak
wrona
- gdy wilk się zestarzeje, skubie go i wrona
- gdzie orzeł mówi, niech wrony zamilczą
- gniewa kruka czarna wrona, a sam czarny jak i ona
- jeśli wejdziesz między wrony, musisz krakać jak i one
- na kogo kruk na tego i wrony
- pisklę orła będzie orłem, pisklę wrony – wroną
wróbel
- cudze proso ogania, a jego wróble młócą
- lepszy wróbel w garści niż gołąb na dachu
- lepszy wróbel w ręku niż cietrzew na sęku
- lepszy wróbel w ręku niż sokół na sęku
- kto się wróblem urodził, kanarkiem nie zdechnie
- słówko wyleci wróblem, a powróci wołem
- starego wróbla nie złapiesz na plewy
- z czasem wróble na strachu siadają
ptaszki
rak
- idź z głupim po raki, on żaby łowić będzie
- na bezrybiu i rak ryba
- pokazać komuś gdzie raki zimują
- za mundurem panny sznurem, a za frakiem panny rakiem
robak
- i króla robaki zjedzą
- i robak piśnie, gdy go ktoś przyciśnie
- jak w świętą Annę deszcz pada, to robak orzechy zjada
- każde jabłko ma robaka swego, co je gryzie
ropucha
ryba
- cała moc ryby w ogonie
- człowiek bez swobody jak ryba bez wody
- dzieci i ryby głosu nie mają
- dziś tylko ryby nie biorą
- gdy za dużo wędzisz rybę, to ją ususzysz
- gość i ryba trzeciego dnia cuchnie
- gruba ryba dnem chodzi
- jadłby kot ryby, ale nie chce ogona moczyć
- jak ryby na wędkę, tak ludzi łowią na grzeczność
- każda ryba wielka, która urwała się z wędki
- na bezrybiu i rak ryba
- nie ma ryby bez ości, a człowieka bez złości
- poślij durnia na ryby, to on żaby łapie
- ryba psuje się od głowy
- ryba szuka, gdzie głębiej, a człowiek, gdzie lepiej
- ryba w wodzie nie utonie
- ryba widzi tylko przynętę, ale już haczyka nie dostrzega
- rybka lubi pływać
- ryby, choć dobre bywają, w trzeci dzień się przejadają
- ryby i dzieci głosu nie mają
- wielka ryba w Kłecku na każdym zapiecku
- złotą wędką ryb nie łowić
szarańcza
świnia
- baranina to tatarska świnia
- bogacz a świnia po śmierci zwierzyna
- chcesz być bogatym, bądź siedem lat świnią
- choć poświęcona, zawsze świnia
- chyba kończy się świat – świnia z pastuchem za pan brat
- co koń, to nie świnia
- co świnia, to nie koza
- co za wiele, to i świnia nie chce
- daleko paść świnie od ogroda
- dobra świnia wszystko zje
- dużo krzyku, mało wełny, mówił diabeł strzygąc świnie
- i ja waść, i ty waść, a kto będzie świnie paść?
- jak pannie trzydziestka minie, to się przemienia we świnie
- kiedy świnia tłusta, to i prosięta nie chude
- komu stanie na wieprz, temu stanie na pieprz
- koryto to samo, tylko świnie się zmieniają
- kto ma morgi, krowy, świnie – tego głód i bieda minie
- kto ma morgi, krowy, świnie, tego zawsze głód ominie
- kto nie je świniny, ten je za świnie
- kto się miesza w plewy, tego świnie zjedzą
- mam li świnie paść, wolę całą trzodę
- mądry jak świnia w magierce
- młynarska świnia i księża gospodynia dobrze się mają
- na świętego Grzegorza, nie stoi już świnia u gospodarza
- na święty Grzegorz, świnie przez plot przełóż
- napluć świni w oczy, to powie że deszcz pada
- nie dał Pan Bóg świni rogów, boby cały świat zabodła
- nie dał Pan Bóg świni rogów, boby bodła
- nie dla psa kiełbasa, nie dla prosiąt miód
- nie do prosiąt świni, kiedy ją smalą
- nie godzi się to ani świni do koryta
- nie miała baba kłopotu, kupiła sobie prosię
- nie rzucać pereł przed świnie
- nie trzeba świni do koryta prosić, sama se drogę znajdzie
- osioł osłu, a świni podoba się świnia
- pasuje jak świni siodło
- po świętym Marcinie najlepiej mieć w domu świnię
- ponura świnka głęboko w ziemi ryje
- pozwól świni grzędy, ona chce wszędy
- prosiła świnia gospodarza, by ją zachował do Grzegorza
- przyrównała się świnia do konia
- pyszny jak kaliska świnia
- szła świnia przez zboże, nie rzekła „Szczęść Boże”
- świnia nie chce długo żyć, jeno dobrze jeść i pić
- świnia potrzebuje wina
- świnia się nie myje i żyje
- świnia świnią będzie
- świnia świnię poznała, niedaleko szukała
- ubierz świnię w złoto, ona wlezie w błoto
- uczył Marcin Marcina, a sam głupi jak świnia
- widziała świnia niebo
- wielka to jest mądrość bogów, że nie dali świni rogów
- wielkie świnie kupują kupcy, a małe głupcy
- wpuść świnię do pałacu, to ci chlew zrobi
- wydarzona świnia wszystko zje
wielbłąd
wilk
- bernardyńska postawa, ale wilcze serce
- biada trzodzie, kiedy wilcy w zgodzie
- bierze wilk i liczone
- chłop wre na szlachcica jako wilk na kozę
- ciągnie wilka do lasu
- czekaj tatka latka, aż kobyłkę wilki zjedzą
- człowiek człowiekowi wilkiem
- dla wilka las, dla gołębia strzecha
- drze koza łozę, a wilk drze kozę
- gdy w Nowy Rok skwar i upał, baran wilka będzie chrupał
- gdy wilk się zestarzeje, skubie go i wrona
- głupiego wilka i cielęta liżą
- i wilk syty, i owca cała
- jak wilk komarowi pomoże, to i komar konia zmoże
- kiedy idziesz do wilka na ucztę, weź psa z sobą
- komu się szczęści, to mu i wilk woły popasie
- kto ma kobyłę ze źrebięciem, to ma wilka zięciem
- mów wilkowi pacierz, a on woli kocią macierz
- na wilka okrzyk, a niedźwiedź pszczoły drze
- nie chce wilk na deszcz kaptura
- nie wywołuj wilka z lasu
- nie za to przecież wilka biją, że szary, lecz za to, że owcę zjadł
- nim pastuch się skwapi, wilk cielę załapi
- nosił wilk razy kilka, ponieśli i wilka
- o wilku mowa, a wilk tuż tuż
- póki świat światem, wilk owcy nie będzie bratem
- przez posły wilk nie tyje
- ptaka po pierzu, wilka po sierści, a z mowy człowieka poznasz
- stara koza i na wilka ma sposób
- wilk leżąc nie tyje
- wilk morduje dla strawy, człowiek dla zabawy
- wilk psa się nie boi, tylko nie lubi jego szczekania
- wilka nogi karmią
- zgoda z Niemcami jako wilkom z baranami
wół
- co ptakiem z gęby wyleci, wołem nazad nie wciągniesz
- drogi wół za grosz, kiedy grosza nie ma
- jak wół pierdzi, to obora słucha
- jaki wół, taka skóra, jaka mać, taka córa
- jeszcze skóra na wole, a już buty szyją
- kto ma szczęście, temu i wół cielę urodzi
- lepsze cielęta niż woły
- na jednej łące wół patrzy trawy, a bocian żaby
- od wołu niczego spodziewać się nie można prócz skóry i mięsa
- pasuje jak wół do karety
- patrzy jak wół na malowane wrota
- po świętej Agnieszce napije się wół na ścieżce
- słówko wyleci wróblem, a powróci wołem
- stoi jak wół na granicy
- tego wołu do rzeźnika, którego krowa zbije
- w jatce wszystkie krowy są woły
- więcej cieląt w jatkach bywa niż starych wołów
- wołu do rzeźnika, a krowę do byka
- z jednego wołu dwóch skór nie drą
- zapomniał wół, kiedy cielęciem był
zając
- gromada psów – śmierć zająca
- każdy ma swoją żabę, co przed nim ucieka i swojego zająca, którego się boi
- robota nie zając, nie ucieknie
- wpadła mysz do paści, wpadł do sieci zając
żaba
- baba, żaba, diabeł trzeci, to rodzone dzieci / baba, żaba, kaduk trzeci, to rodzone dzieci
- chciały żaby króla, dostały bociana
- chłop jak baba mocniejszy niż żaba
- gdy pszczoły lub żaby poruszają się przed Najświętszej Marii Zwiastowaniem, wiosna będzie mokra
- i żaba skrzeczy o swoje rzeczy
- idź z głupim po raki, on żaby łowić będzie / poślij durnia na ryby, to on żaby łapie
- jak długo żaby przed Markiem rechoczą, tak długo deszczu po Marku nie zoczą
- jeśli na Marka żaba się odzywa, to ciepła wiosna rychło przybywa
- jeżeli żaby przed świętym Wojciechem rzekocą, to w maju będzie zimno i wtedy zamilkną
- każdy ma swoją żabę, co przed nim ucieka i swojego zająca, którego się boi
- konia kują, żaba nogę podstawia
- koza wrzosu, bocian żaby, a żaba błota szuka
- młodej żabie to i zimna kąpiel tak bardzo nie szkodzi
- na jednej łące wół patrzy trawy, a bocian żaby
- na święty Wincenty gdy mróz szczypie w pięty, jeszcze będzie zimno i na żaby, i na baby, a najwięcej na nas
- podrostek żabie do kostek
- sadzaj ty żabę na złocie, a ona i tak woli w błocie
- we Środę po kołaczach gdy żaba zakuka, już nas zima mrozami pewnie nie oszuka
- z gapami i żabami nikt się nie dogada
- zarzekała się żaba błota
- żywi się pochlebstwami by bocian żabami
żółw
Zobacz też: Indeks przysłów we wszystkich językach