palec

palec (język polski)

palec (1.1) u ręki

palce (1.1) u nogi

palec (1.4)

wymowa:

​, IPA: [ˈpalɛʦ̑], AS: [palec]

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

(1.1) u człowieka i zwierzęcia: jedno z pięciu cienkich zakończeń dłoni lub stopy

(1.2) techn. element maszyny w kształcie sztyftu, który służy do przekazywania ruchu

(1.3) część rękawiczki przykrywająca palce (1.1)

(1.4) daw. kciuk

(1.5) st.pol. tyczka

odmiana:

(1.1-4)

 

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	palec	palce
dopełniacz	palca	palców
celownik	palcowi	palcom
biernik	palec	palce
narzędnik	palcem	palcami
miejscownik	palcu	palcach
wołacz	palcu	palce

przykłady:

(1.1) Skaleczyłam się w mały palec podczas krojenia chleba.

(1.3) Jakie śmieszne rękawiczki - każdy palec w innym kolorze.

składnia:

kolokacje:

(1.1) mały / serdeczny / środkowy / wskazujący palec • palec u nogi • palec u ręki • gruby na palec • odcisk palca • bębnić palcami • grozić palcem • kiwnąć palcem • ślinić palce • pokazać palcem • chodzić na palcach • wspinać się na palce • liczyć na palcach

(1.2) palec stykowy

synonimy:

(1.1) daw. parst

(1.4) kciuk

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

(1.1) dłoń, stopa

meronimy:

(1.1) paznokieć, opuszka

wyrazy pokrewne:

rzecz. paluch m, palcowanie n, palcówka ż, paliczek m

zdrobn. paluszek m

zgrub. paluch m

czas. palcować ndk.

przym. palcowy, palczasty

związki frazeologiczne:

być samemu jak palec • jajka na palcu nie położysz • maczać palce • mieć w małym palcu • mieć na kiwnięcie palca • na palcach policzyć można • nie kiwnąć palcem w bucie • obwinąć wokół (małego) palca • palce lizać • palcem na wodzie pisane • palcem nie kiwnąć • palcem nie ruszyć • palec boży • patrzeć przez palce • przeciekać przez palce • sam jak palec • ssać palce • wyssać z palca • wyssane z palca • wytykać palcami • zimny palec • znać jak swoje pięć palców / znać jak swoje dziesięć palców

etymologia:

prasł. *palьcь → 'kciuk'.

prasł. *palьcь prawdopodobnie od niezachowanego prasłowiańskiego przymiotnika prasł. *palъ → 'gruby' z przyrostkiem prasł. *-ьcь, który urzeczownikowiał pierwotny przymiotnik.

uwagi:

tłumaczenia:

• aleucki: (1.1) atxuq, atx̂u-x̂
• angielski: (1.1) u ręki finger, u nogi toe
• arabski: (1.1) إصبع, marok. arab. صبع
• baskijski: (1.1) u ręki hatz, u nogi behatz
• białoruski: (1.1) палец m
• bułgarski: (1.1) пръст m; (1.4) палец m
• chorwacki: (1.1) prst m
• czeski: (1.1) prst m
• dolnołużycki: (1.1) palc m
• duński: (1.1) u ręki finger w, u nogi tå w
• esperanto: (1.1) fingro, manfingro, piedfingro
• fiński: (1.1) u ręki sormi, u nogi varvas
• francuski: (1.1) u ręki doigt m, u nogi orteil m
• gudźarati: (1.1) આંગળી ż (āṅgaḷī)
• hawajski: (1.1) manamana
• hebrajski: (1.1) אצבע ż (ecba)
• hindi: (1.1) अंगुलि
• hiszpański: (1.1) dedo m
• holenderski: (1.1) vinger m
• islandzki: (1.1) u ręki fingur m, u nogi tá ż
• japoński: (1.1) 指 (ゆび, yubi); (1.3) 指 (ゆび, yubi)
• jidysz: (1.1) פֿינגער m (finger)
• kataloński: (1.1) dit m
• łaciński: (1.1) digitus m
• macedoński: (1.1) прст m
• niemiecki: (1.1) u ręki Finger m, u nogi Zehe ż
• norweski (bokmål): (1.1) u ręki finger m, u nogi tå m
• nowogrecki: (1.1) δάχτυλο n, δάκτυλος m; (1.2) δείκτης m; (1.3) δάχτυλο n
• polski język migowy:
  (w zapisie SignWriting)

  (1.1) palce:
• rosyjski: (1.1) палец m, przest. górnolotnie перст m; (1.2) палец m; (1.3) штифт m, палец m
• sanskryt: (1.1) अङ्गुरि, अङ्गुल, अङ्गुली
• serbski: (1.1) прст m
• słowacki: (1.1) prst m
• suahili: (1.1) kidole
• szwedzki: (1.1) u ręki finger n, u nogi tå w
• tatarski: (1.1) barmaq
• turecki: (1.1) parmak
• tuvalu: (1.1) u ręki maikaolima, u nogi maikaovae
• tybetański: (1.1) མཛུབ་མོ
• ukraiński: (1.1) палець m
• węgierski: (1.1) ujj
• wilamowski: (1.1) u ręki fynjer, fyngier, u nogi cyjn; (1.4) dauma m, doüma m
• włoski: (1.1) dito m
• wolof: (1.1) baaraam

źródła:

palec (język czeski)

palec (1.1)

wymowa:

​

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męski nieżywotny

(1.1) anat. kciuk

(1.2) anat. paluch – największy palec u nogi

(1.3) cal

odmiana:

(1.1-3)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	palec	palce
dopełniacz	palce	palců
celownik	palci	palcům
biernik	palec	palce
wołacz	palci	palce
miejscownik	palci	palcích
narzędnik	palcem	palci

przykłady:

składnia:

kolokacje:

synonimy:

(1.3) coul

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. palčák m

związki frazeologiczne:

držet palce

etymologia:

uwagi:

źródła:

palec (język słowacki)

palec (1.1)

palec (1.2)

wymowa:

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męski nieżywotny

(1.1) anat. kciuk – przeciwstawny palec dłoni

(1.2) anat. paluch – największy palec stopy

(1.3) kciuk – część rękawicy na kciuk

(1.4) jedn. miar. cal

odmiana:

(1.1-4)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	palec	palce
dopełniacz	palca	palcov
celownik	palcu	palcom
biernik	palec	palce
miejscownik	palci	palcoch
narzędnik	palcom	palcami

przykłady:

składnia:

kolokacje:

synonimy:

(1.4) cól

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz.

zdrobn. palček m

przym. palcový

związki frazeologiczne:

držať palce

etymologia:

uwagi:

(1.1) zobacz też: palec • ukazovák • prostredník • prstenník • malíček

(1.1) por. prst; zobacz też: Indeks:Słowacki - Fałszywi przyjaciele

źródła: