wziąć

wziąć (język polski)

wymowa:

IPA: [vʲʑɔ̇̃ɲʨ̑], AS: [vʹźo̊̃ńć], zjawiska fonetyczne: zmięk.• podw. art.• nazal.• asynch. ą  ​

​

znaczenia:

czasownik przechodni

(1.1) aspekt dokonany od: brać

(1.2) skorzystać z czegoś

(1.3) zastosować, zażyć

(1.4) pot. odbyć stosunek seksualny

czasownik nieprzechodni

(2.1) pot. wskazuje na niespodziewaną czynność wyrażoną innym czasownikiem, często z dodatkowym znaczeniem nieprzejmowania się opinią innych osób

(2.2) pot. wzmacnia tryb rozkazujący

czasownik zwrotny wziąć się

(3.1) pot. zacząć coś robić

odmiana:

koniugacja Xc

 

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		wziąć
czas przyszły prosty		wezmę	weźmiesz	weźmie	weźmiemy	weźmiecie	wezmą
czas przeszły	m	wziąłem	wziąłeś	wziął	wzięliśmy	wzięliście	wzięli
	ż	wzięłam	wzięłaś	wzięła	wzięłyśmy	wzięłyście	wzięły
	n	wzięłom	wzięłoś	wzięło
tryb rozkazujący		niech wezmę	weź, rzad. weźmij	niech weźmie	weźmy, rzad. weźmijmy	weźcie, rzad. weźmijcie	niech wezmą
pozostałe formy czas zaprzeszły m wziąłem był wziąłeś był wziął był wzięliśmy byli wzięliście byli wzięli byli ż wzięłam była wzięłaś była wzięła była wzięłyśmy były wzięłyście były wzięły były n wzięłom było wzięłoś było wzięło było forma bezosobowa czasu przeszłego wzięto tryb przypuszczający m wziąłbym, byłbym wziął wziąłbyś, byłbyś wziął wziąłby, byłby wziął wzięlibyśmy, bylibyśmy wzięli wzięlibyście, bylibyście wzięli wzięliby, byliby wzięli ż wzięłabym, byłabym wzięła wzięłabyś, byłabyś wzięła wzięłaby, byłaby wzięła wzięłybyśmy, byłybyśmy wzięły wzięłybyście, byłybyście wzięły wzięłyby, byłyby wzięły n wzięłobym, byłobym wzięło wzięłobyś, byłobyś wzięło wzięłoby, byłoby wzięło imiesłów przymiotnikowy przeszły m wzięty wzięci ż wzięta wzięte n wzięte imiesłów przysłówkowy uprzedni wziąwszy rzeczownik odczasownikowy wzięcie, niewzięcie

przykłady:

(1.1) Weźmijcie Ducha Świętego! Którym odpuścicie grzechy, są im odpuszczone, a którym zatrzymacie, są im zatrzymane.

(1.4) – Weź mnie, weź – szeptała urywanym głosem – bo się spalę na popiół… Drapieżnymi chwytami zdarła z niego kołdrę i przywarła doń całym ciałem.

(2.1) Ona jeszcze kiedy weźmie i dom podpali.

(2.1) Wszyscy tak bardzo na niego liczyli, a on wziął, wyjechał do Ameryki.

(2.2) Weź, dziecko, i nie krzycz. Któż widział krzyczeć?

(3.1) Bardzo powoli powracały mi siły, tak iż dopiero po dwóch tygodniach mogłem się wziąć do dalszego wyprzątania groty.

składnia:

(2.1) wziąć (i) + inny czasownik w takiej samej formie gramatycznej

(2.2) weź (i) + inny czasownik w trybie rozkazującym

(3.1) wziąć się do + D.

kolokacje:

synonimy:

(1.1) zabrać, podjąć

(1.3) zażyć, zastosować

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. wziątka ż, wzięcie n, wziętość ż

związki frazeologiczne:

wziąć pod swoje skrzydła • wziąć na luz • wziąć na swoje barki • wziąć w łeb • wziąć nogi za pas • wziąć się za łby • wziąć kurs (na) • wziąć miarę • wziąć na barana • wziąć pod uwagę • wziąć rozmach • wziąć udział • wziąć w dzierżawę • lepiej wziąć skarb w żonie niż za żonę • wziąć na języki

etymologia:

pol. wz- + jąć, od prasł. *vъzęti

uwagi:

Niezgodne z bieżącą normą ogólnopolską są:

• forma bezokolicznika „wziąść”, upowszechniona jedynie w języku obiegowym jako forma niestandardowa
• formy czasy przyszłego „(ja) weźnę”, „(ty) weźniesz”, „(on) weźnie”, „(my) weźniemy”, „(wy) weźniecie” i „(oni) wieźną”
• formy czasu przeszłego „(ja) wzięłem”, „(ty) wzięłeś”.

tłumaczenia:

(1.1) dla języków nierozróżniających aspektów zobacz listę tłumaczeń w haśle: brać

• polski język migowy:
  (w zapisie SignWriting)

  (1.1)
• rosyjski: (1.1) взять; (1.2) взять; (1.3) испо́льзовать; (2.1) взять; (2.2) взять; (3.1) взяться
• ukraiński: (1.1) взяти; (1.2) взяти
• wilamowski: (1.1) nama, nāma, naoma

źródła: